Op zaterdag 14 oktober 2017 bleek een klep van de schoorsteen op het chemieterrein van Chemelot te lekken. Een kleine hoeveelheid ammoniumnitraat kwam hierbij vrij, maar niet genoeg om enige schade aan te richten. In het verleden heeft ammoniumnitraat wel voor vervelende situaties gezorgd. Maar wat is het eigenlijk voor stof?
Wat is ammoniumnitraat?
Ammoniumnitraat is een zout met de verhoudingsformule NH4NO3, een combinatie van salpeterzuur en ammoniak. Voor de productie van kunstmest gebruiken fabrikanten vaak ammoniumnitraat. De stikstofmoleculen in deze stof vullen het stikstofgehalte in de grond weer aan en dat gebruiken planten om te groeien. De reactie van ammoniumnitraat en water is erg heftig maar wel endothermisch – dat betekent dat de reactie warmte onttrekt aan de omgeving als de twee worden gemixt. Daarom wordt ammoniumnitraat ook wel gebruikt in cold packs. Maar het kan ook gebruikt worden als explosief. Als je het mengt met een organische stof zoals benzine kun je het met een schok of hitte laten ontleden tot stikstofgas, zuurstofgas en water.
Is het gevaarlijk?
Tot ongeveer tachtig jaar geleden wisten we niet dat ammoniumnitraat ook explosief kan zijn. Op 21 september 1921 ontplofte een grote opgeslagen voorraad ammoniumnitraat op een fabrieksterrein in Oppau, Duitsland. De explosie kostte aan 600 mensen het leven. Ook Anders Breivik gebruikte een bom op basis van ammoniumnitraat voor zijn aanslag in de regeringswijk van Oslo.
Als mensen de stof binnenkrijgen kan dat leiden tot buikpijn, diarree en overgeven. Ook kunnen de vingernagels, lippen en huid blauw kleuren. De stof heeft geen langdurige effecten, maar toch moet contact voorkomen worden.
Update 5 augustus 2020: Volgens lokale veiligheidsdiensten lag bij een explosie in Beiroet zo'n 2.700 ton ammoniumnitraat 'onveilig' opgeslagen sinds 2014.